Hal ekleri ya da ismin halleri deyince artık hemen hemen hepimiz ismin yalın hali(Ağaç gibi),ilgi hali,yapma yükleme,yönelme,bulunma gibi halleri olduğunu hemen hemen hepimiz biliriz.Fakat bugün ben size ismin en çok kullanılan hallerinin dilbilimsel karşılıklarını örneklerle anlatacağım.
İsmin yalın halini yukardaki küçük bir misalle geçtik zaten en kolayı olduğu için karşımıza çıkmaz dilerseniz en çok karşımıza çıkan hallerle başlayalım.
1)Genetif(İsmin ilgi hali) ek(-in,-ın-un,-ün) örneklerle açıklarsak :Çocu(k)-un kitabı , Kita(p,b)-ın
sayfaları vs.
2)Akkuzatif(Yapma,yükleme hali) ek(-ı,-i) Örneklerle açıklarsak:Çanta(y)-ı, Dola(p)-ı, kapı(y)-ı vs.
3)Datif(Yaklaşma,yönelme) ek(-a,-e )Örneklerle açıklarsak:Ordu(y)-a,Denizle(r)-e vs.
4)Lokatif(Bulunma hali) ek(-de,-da)Örneklerle açıklarsak:Çarşı-da,kapı-da,Oda-da vs.
5)Ablatif(Ayrılma,uzaklaşma) ek(-den,,-dan)Örneklerle açıklarsak:Öte-den,Dağ-dan,kapı-dan vs.
6)İnsturumental(Vasıta) ek(-la,-le)Örneklerle açıklarsak:Ali(y)-le gittiler.,Araba(y)-la uzaklaştı.vs.
7)Ekvatif(Eşitlik hali) ek(-ca,-ce)Örneklerle açıklarsak:Biz-ce,İnsan-ca,on-ca vs.
8)Direktif(Yer,yön hali) ek(-ra,-re,-rı,-ri)Örneklerle açıklarsak:Dışa-r-ı,,İçe-r-i,Son-r-a vs.
Üniversite seviyesinde işinize yarayacak temel ekleri dilbilimsel olarak anlatmağa çalıştık.Anlatmadığımız sonradan eklenen,kabul gören bir ek daha olsa da henüz tam olarak yerleşmediği için bugün bu eki es geçtik.Umarım yardımcı olmuşuzdur.İyi çalışmalar.
Ümit AĞAN.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder